ویکیلیکز WikiLeaks:
شرکت ویکیلیکز که در سال ۲۰۰۶ تاسیس شد، یک شرکت بین المللی است که اسناد محرمانه را با مخفی نگه داشتن منبع خبر در اذهان عمومی و از طریق اینترنت منتشر می کند. این شرکت مدعی است که بیش از ۱٫۲ ملیون سند محرمانه در بایگانی خود ذخیره کرده است.
تارنمای این شرکت در ژانویه ۲۰۰۷ میلادی به روی اینترنت اضافه شد. در تاریخچه این سازمان آمده است که این تارنما توسط مخالفان و معاندان چینی ،ژورنالیست ها ، ریاضی دانان و کارکنان شرکت های آمریکایی ، تایوانی و استرالیایی بنیان نهاده شده است. با این وجود موسس اصلی ویکیلیکزهیچ گاه به صورت مشخص معرفی نشده است. ویکیلیکزدر یکی از اولین بیانه هایش اعلام کرد که بزرگترین هدف این شرکت در معرض نمایش قراردادن رژیم های ستم پیشه در آسیا، بلوک شوروی سابق، کشورهای آفریقایی و خاورمیانه بوده و خود را همیشه در کنار ملت ها و قومیت هایی که سعی دارند تا ماهیت غیر اخلاقی دولت ها و شرکت های حقوقی را بر ملا کنند همراه و همیار می بیند. این شرکت در تاریخ ۴ ساله خود اسناد و مدارکی را افشا کرده است که برخی از آنها عبارتند از:
• دستور ترور مقامات سومالیایی: در دسامبر ۲۰۰۶ ویکیلیکز اسنادی را فاش کرد که در آن نامه ای به امضای شیخ حسن اویس وجود داشت که در آن به تصمیم برای به قتل رساندن و ترور برخی مقامات سومالیایی اشاره شده بود.
• افشای فساد خانوادگی رهبر کنیا : در ۳۱ آگوست ۲۰۰۷ میلادی روزنامه گاردین مقاله ای به چاپ رساند که در آن به افشای فساد مالی خانوادهدانیان آراپ موا Daniel arap moi رهبر کنیا می پرداخت. روزنامه گاردین منبع اطلاعاتی خود را شرکت ویکیلیکز معرفی کرد.
• آیین دادرسی زندان گوانتانامو : در ۷ نوامبر ۲۰۰۷ میلادی ویکیلیکز یک کپی از مقررات مربوط به زندان گوانتانامو Standard Operating Procedures for Camp Delta که مربوط به مارچ ۲۰۰۳ میلادی بود را منتشر کرد.
• افشای محتویات ای میل سارا پالین : در سپتامبر ۲۰۰۸ در گیر و دار ا نتخابات آمریکا محتویات یاهومیل YahooMail سارا پالین که توسط یک گروه هک شده بود توسط سایت ویکیلیکز منتشر شد.
• حمله هوایی بغداد: ۵ آوریل ۲۰۱۰ میلادی و انتشار ویدیو مربوط به حمله هلی کوپتری به غیر نظامیان که منجر به کشته شدن ۱۲ نفر از جمله دو خبرنگار رویترز شد. این حمله در ۱۲ جولای ۲۰۰۷ میلادی صورت گرفته بود.
• انتشار اسناد مربوط به جنگ افغانستان : در جولای ۲۰۱۰ ویکیلیکز ۹۲ هزار سند مرتبط به جنگ عراق در سالهای ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ میلادی را منتشر کرد. این اسناد به حوادثی از جمله آتش گشودن بر روی نیروهای خودی و آمار تلفات غیر نظامیان اشاره داشت.
شبهات موجود درباره سری دوم اسناد منتشر شده درباره جنگ عراق
سری دوم اسناد مربوط به جنگ عراق که توسط شرکت ویکیلیکز در روز جمعه هفته گذشته منتشر شد و گزارش مفصل آن پیش از این در این تارنما ارایه شد بر سه محور کلی متمرکز است:
۱- مرگ شهروندان و غیر نظامیان عراقی
۲- آزار و شکنجه بازداشت شدگان عراقی
۳- دخالت دولت ایران در عراق.
در محور نخست و بر پایه گزارش نیویورک تایمز عنوان شده است که مرگ و میر غیر نظامیان عراقی بیشتر ماحصل درگیری های قومی ، بمب گذاری های انتحاری و مناقشات مذهبی است. برداشت رسانه های غربی بخصوص نیویورک تایمز از اسناد مربوط به محور اول این است که در واقع اشغالگران و مهاجمان به عراق مسبب اصلی مرگ و میر بی گناهان و غیر نظامیان عراقی نیستند، بلکه این مردم عراق هستند که خود را در آوردگاه جنگ های قومی و مذهبی به سلاخی کشانده اند.
در محور دوم و بنا به بازتاب اسناد مربوط به این محور در رسانه های غربی مجددا تلاش میشود تا افسران پلیس عراقی عامل اصلی خشونت علیه زندانیان و بازداشت شدگان جلوه داده شوند. در بازتاب های رسانه ای اسناد مربوط به محور دوم، نیروهای آمریکایی و ائتلاف به عنوان متغافلین و خطاکارانی که تنها بر روی گزارش های رسیده از بدرفتاری مسوولان عراقی چشم پوشی کرده اند تقلیل داده شده اند. این گزارش اگر چه به زندان ابو غریب نگاهی گذار و کوتاه دارد اما رسانه های غربی با شیوه ای هوشمندانه در صدد اند تا با استفاده از این اسناد، بار مسوولیت بدرفتاری با زندانیان را از دوش نظامیان آمریکایی برداشته و بخش بزرگ و عملیاتی نقض حقوق شهروندی را بر گرده پلیس عراق قرار دهند.
اما محور سوم این گزارش که مفصل ترین و طولانی ترین بخش از اسناد منتشره توسط این شرکت است به موضوع نقش دولت ایران در عراق می پردازد. آنچه که از محتویات اسناد مربوط به این محور در مطبوعات غرب پررنگ شده و دائم درباره آن صحبت میشود اتهامات بدون سند و مدرکی است که پیش از این توسط آمریکا و نیروهای ائتلاف به ایران زده شده بود. در حقیقت مضامین عنوان شده تحت عنوان اسنادی که منبع آنان بی نام هستند هیچ کمکی به اثبات ادعای حضور و نقش ایران در عراق نمی کنند. ادعاهایی مبنی بر مشق نظامی دیدن اظهر الدلیمی سرکرده گروه گروگان گیران سربازان آمریکایی در کربلا در ژانویه ۲۰۰۷ و یا ادعای آموزش گروههای شیعی کتائب شاخه بغداد که در حمله به منطقه سبز در ۳۱ دسامبر ۲۰۰۹ دست داشتند همگی بر پایه اتهامات مقامات ارتش آمریکا بوده و در مطالب منتشره از طرف ویکیلیکز، سندی متقن و محکمه پسند دال بر صحت این موضوعات ارائه نشده است. بطور مثال در یک سند ارایه شده مقامات آمریکایی و عراقی، ادعا میکنند که کوهنوردان آمریکایی نه در خاک ایران بلکه در خاک عراق و پس از ورود نیروهای ایرانی به عراق بازداشت شده اند. این ادعا در صورت صحت و تایید آن توسط اسناد واقعی به دولت آمریکا اجازه میدهد تا با استناد به آن در دادگاههای بین المللی نسبت به استرداد کسانی که از آنها به عنوان کوهنورد یاد می شود اقدام کند. اما در حقیقت دولت آمریکا تا کنون موفق نشده تا این اتهام را ثابت کند.
عملکرد و استفاده از ویکیلیکز
الف) به عقیده ما،«عقل جمعی» جامعه جهانی با آگاهی از قدرت پروپاگاندای رسانه های جانبدار قدرت های بزرگ ، به اخبار منتشره در رسانه های آنان با دیده تردید می نگرد و چهره چنین اخباری در نظر آنان مخدوش می نماید. بنابراین برای شکل دادن به عقل جمعی میتوان از واسطه هایی مانند سازمان ویکیلیکز برای درز اسناد به منظور جلو بردن اهداف بخصوص و مشخص استفاده کرد. اسناد و گزارش های محرمانه و پشت پرده امنیتی به علت وجود ماهوی اسرار آمیز آن کماکان برای خواننده جذاب و باور پذیر است. بنا براین، درز اسناد درونی ارتش و دولت آمریکا به سازمانی مانند ویکیلیکز میتواند گونه جدیدی از جنگ روانی در عرصه رسانه ای باشد. در این روش جدید، به جای استناد به مدارک حقیقی ، میتوان با استفاده از منابع بدون عنوان و اخبار پشت پرده تلاش کرد که تلقین بخصوصی از موضوعات مختلف در جامعه شکل گیرد.
ب) بر اساس این راهبرد رسانه ای جدید، دولت آمریکا حاضر است اعتراف کند که این اسناد فوق امنیتی از زیر دستان سرویس های امنیتی آمریکا درز کرده اند و اگرچه آمریکا خطاهایی مرتکب شده است اما این دولت عراق و ایران و درگیری های قومی و مذهبی در عراق است که مسبب اصلی جنایات رخ داده است.
ج) اینگونه درز اسناد توسط سازمانهای خوش نام بمانند ویکیلیکز که با مدیریت جدید سیستم امنیتی آمریکا بعد از سر کار آمدن اوباما متداول شد میتواند شکل جدیدی از حفاظت اطلاعات باشد. به نظر میاید که در این سیستم جدید، جمع آوری اطلاعات از روشهای مخفی و جاسوسی به جمع آوری اخبار و ترویج برداشت های بخصوص از طریق رسانه ها درباره اسناد درز پیدا کرده تغییر کرده باشد. به نظر ما، در روش جدید حفظ اسرار، حجم انبوهی از داده های خام از طریق سازمانهای جدا از دولت منتشر شده و سپس رسانه های بزرگ به سرعت این اسناد را در جهت مورد نظر دسته بندی و مبدل به بسته های ذهنی و تحلیلی مخصوص خود میکنند و با اینکار استفاده انتقادی از این اسناد علیه دولت و ارتش آمریکا را به مقدار زیادی تقلیل میدهند.
به عبارت دیگر، در این روش جدید، رسانه ها و تحلیل گران مستقل، به دلیل عدم قدرت و سرعت در جریان سازی از استفاده درست از این اسناد، از رسانه های بزرگ به حد زیادی عقب می افتند و تاثیرات مثبت چنین افشاگریهایی از مضرات آن برای دولت و ارتش آمریکا بیشتر خواهد بود.
اهداف ممکنه انتشار اسناد جدید
به نظر ما درز دادن این اسناد به ویکیلیکز از طرف دولت اوباما میتواند با اهداف زیر انجام گرفته باشد:
الف) انتشار این اسناد در گیر و دار انتخابات کنگره آمریکا که در ۲ نوامبر برگزار خواهد شد این گمانه را در ذهن تقویت می کند که شاید پخش این مدارک در این زمان به قدرت بخشیدن به گروه دمکرات و تضعیف جمهوری خواهان کمک کند. شناخت دقیق تر از گردانندگان این تارنما و وابستگی های سیاسی آنان و حمایت کنندگان آنان می تواند به بحث دقیق تر و صحیح تر در این مقوله بیانجامد.
ب) خدشه دار کردن و ایجاد موانع برای دولت نوری مالکی در عراق در میان چالش انتخاب نخست وزیر عراق و قدرت بخشی به گروه سکولار به رهبری ایاد علاوی و مهر تایید زدن بر سخنان او در مورد دخالت ایران در موضوعات داخلی عراق.
ج) تضعیف موقعیت ایران در آستانه مذاکرات پیش روی ایران با غرب و کاهش اثرات مثبت سفر رییس جمهوری ایران به لبنان با اشاعه این نظر در بین اعراب که نفوذ ایران در منطقه منفی و «شیطانی» است.
بنا بر این انتشار این اسناد توسط ویکیلیکز، حتی اگر مستقیما و آگاهانه برای سرپوش گذاری بر جنایات جنگی صورت گرفته توسط نیروهای آمریکایی و ائتلاف نباشد اما در جهت تامین چنین منافعی از آن استفاده شده است. در این گزارش ها و اسناد هیچ اشاره ای به نقش القاعده در این جنگ و یا سلاح های کشتار جمعی و شیمیایی و اتمی که بهانه آغاز حمله آمریکا بودند نشده است. اگرچه اعداد و ارقام ارایه شده در این اسناد می تواند حقیقی و درست باشند، اما هیچ راهی برای اطلاع از متن کامل تمام اسناد مربوط به جنگ عراق وجود ندارد. به عبارت دیگر مخاطبین ویکیلیکز به هیچوجه نمیتوانند مطمئن باشند که این اسناد آیا تمام آن چیزی است که باید باشد یا نه!. بسیاری از این اسناد به خصوص در بخش گزارش نقش دولت ایران در عراق به صورت ادعا و گمانه زنی مقامات ارتش آمریکا باقی می مانند. بنا بر این، مخاطب آگاه و تیزبین این اسناد باید قادر باشد تا بدون زیر سوال بردن اهداف سازمانی مثل ویکیلیکز، درباره اثرات واقعی این چنین افشاگری هایی تردید کرده و بجای قبول دربست نتیجه گیری های رسانه های غربی، به تفکر مستقل درباره این اسناد و اثرات واقعی آنها بپردازد.
منبع: الف
اللهم عجل لولیک الفرج